بیش از یک قرن است که از اختراع اولین لامپ توسط بشر می گذرد. در طی این سال ها لامپ های گوناگون برای مصارف مختلف تولید شده اند. این تولیدات روز به روز گسترده تر شده و تا آنجایی پیش رفته اند که دسته های گوناگونی از لامپ ها نظیر انواع لامپ های تخصصی و عمومی به وجود آمدند.
انواع لامپ های تخصصی
لامپ های تخصصی لامپ هایی هستند که برای کاربردهای خاص نظیر پزشکی ، سینمایی و .. استفاده می شوند. در واقع این لامپ ها سعی دارند هر یک از بخش های طیف نوری خورشید را جداگانه تولید کنند تا ما بتوانیم به طور تخصصی از یک طیف خاصی از نور بهره مند شویم.
لامپ مادون قرمز،لامپ ماوراءبنفش، لامپ رشد گیاه، لامپ هالوژن سینمایی، لامپ های پزشکی همگی زیردسته لامپ های تخصصی هستند که در ادامه هر یک را به اختصار بررسی می کنیم.
لامپ مادون قرمز
لامپ های مادون قرمز یکی از پرکاربردترین و پرطرفدارترین لامپ های تخصصی است. لامپ مادون قرمز را با نام لامپ حرارتی هم می شناسیم. معمولا 2 نوع لامپ مادون قرمز در بازار وجود دارد، دسته اول نور قرمز رنگ ساطع می کنند، حباب آن ها شیشه ای است و عموما برای پرورش حیوانات و در مراکز درمانی به عنوان بخشی از درمان استفاده می شوند. دسته دوم را عموما با نام لامپ های حرارتی می شناسیم. این لامپ های تخصصی نور آفتابی ساطع می کنند و بیشتر خاصیت گرما بخشی و روشنایی دارند.
علاوه بر این لامپ های تخصصی مادون قرمز را با نام لامپ IR هم می شناسیم. این کلمه مخفف عبارت INFRARED است که به معنای مادون قرمز است. از آنجاییکه در طیف الکترومغناطیسی این اشعه طول موجی بالاتر از رنگ قرمز دارد این نام را به خود اختصاص داده است. Infrared به معنای پایین و زیر است. این اشعه طول موجی طولانی تر از نور قرمز و فرکانسی پایین تر از آن دارد به همین دلیل این لامپ را به این صورت نام گذاری کرده اند.
خواص اشعه مادون قرمز
%80 اشعه نور خورشید در محدوده مادون قرمز طیف الکترومغناطیسی تابیده می شود. این اشعه نامرئی باعث گرم شدن اجسام می شود. خواص لامپ مادون قرمز از آنجایی ناشی می شود که قادر است عمیقا به جسم متراکم نظیر بدن انسان نفوذ کند. اشعه مادون قرمز با ایجاد گرما گردش خون را بهبود بخشیده و سبب ترمیم پوست و … شود. لامپ های تخصصی مادون قرمز تنها این اشعه را ساطع می کنند
کاربرد لامپ مادون قرمز
لامپ مادون قرمز را می توان به عنوان مادر مصنوعی برای پرورش پرندگان، جوجه و … برای گرم نگه داشتن محیط برای اسب ها و حیوانات دیگر استفاده می شود. از اشعه این لامپ های تخصصی برای بهبود گردش خون و ترمیم آسیب دیدگی استفاده می کنند.
لامپ ماوراء بنفش
لامپ های ماوراء بنفش از جمله لامپ های تخصصی هستند که از میان طیف های الکترومغناطیسی خورشید تنها طیف اشعه یو وی خورشید را ساطع می کند. اشعه یو وی به 3 دسته uva,uva,uvc تقسیم می شود.از این رو لامپ های یو وی هم این اشعه را در این 3 دسته به طور جداگانه ساطع می کنند. لامپ یو وی A اشعه یو وی ای این طیف را ساطع می کند. لامپ های بلک لایت موجود در بازار از این نوع لامپ های تخصصی هستند. لامپ های بلک لایت برای پرورش خزندگان و پرندگان هم استفاده می شود چراکه این اشعه به جذب ویتامین D و کلسیم کمک شایانی می کند. کاربردهای دیگراین لامپ های تخصصی برای خشک کردن لاک ناخن، در آکواریوم ها و برای تشخیص اسکناس و … استفاده می شود.
لامپ های یو وی بی اشعه نوع B را ساطع می کنند و همانند لامپ های یو وی ای برای پرورش حیوانات در منازل و مکان های سربسته استفاده می شود. از این لامپ های تخصصی برای تغییر رنگ پوست در دستگاه های سولاریوم استفاده می شود
اما یکی از پرکاربردترین و خاص ترین لامپ های تخصصی ،لامپ یو وی سی است. اشعه یو وی سی موجود در نور خورشید توسط جو طراف زمین جذب می شود و به زمین نمی رسد. این اشعه انرژی زیادی دارد که سبب می شود بر روی DNA سلول های پوست و چشم تاثیر گذارد. از این لامپ ها برای ضدعفونی مکان های مختلف و در صنایع و … برای میکروب زدایی و کشتن ویروس و باکتری استفاده می شود. این اشعه امکان تکثیر را از میکروارگانیزم ها را می گیرد و آن ها را از بین می برد
لامپ رشد گیاه
یکی دیگر از لامپ های تخصصی ،لامپ های رشد گیاه است. این لامپ ها، امکان کشت و پرورش انواع گیاهان را در فصل های مختلف سال برای ما محیا می کنند. لامپ های تخصصی رشد گیاه شامل سه دسته لامپ های گازی و فلورسنت و ال ای دی ها هستند که از میان آن ها،لامپ های گازی به دلیل شدت و طیف نوری گسترده ای که ساطع می کنند بسیار پرطرفدار هستند. لامپ های تخصصی رشد گیاه گازی، لامپ های متال هالید و بخار سدیم هستند. لامپ های تخصصی متال هالید، نور سفید رنگ ساطع می کنند و در مراحل رشد و برگدهی گیاهان استفاده می شوند. لامپ های متال هالید نور سفید رنگ ساطع می کنند، که برای دوره رشد گیاه و برگدهی بهتر، استفاده می شوند. لامپ های تخصصی بخار سدیم در وات های بالا معمولا 400 و 600 وات نور زرد رنگی را برای مرحله گلدهی گیاهان فراهم می کنند.
لامپ هالوژن سینمایی
در صنت فیلم و عکس برای داشتن نور مناسب، استفاده از لامپ های پرقدرت هالوژنی بسیار حائز اهمیت است. از این رو لامپ هایی تولید شدند که با شدت بالا نور مطلوبی را برای نمای عکس و فیلم ساطع می کنند. لامپ هالوژن سینمایی معمولا نوری با شدت بالا به صورت شفاف و درخشان تولید می کنند. برای مثال از لامپ های مدادی هالوژنی برای پروژکتورهای سینمایی استفاده می شود
لامپ های پزشکی
لامپ های پزشکی با تولید نور مناسب و رنگ نور مطلوب برای کادر درمان امکان تشخیص بهتر بیماری و دقت مناسب برای مکان هایی نظیر اتاق عمل و آزمایشگاه ها را فراهم می کنند. این لامپ ها در وات ها و ولتاژهای مختلف جهت دستگاه های مورد استفاده در مراکز درمانی تولید می شوند
